Podstawowym wymogiem przyznania renty chorobowej jest zły stan zdrowia, uniemożliwiający wykonywanie pracy zgodnej z kwalifikacjami lub jakiejkolwiek innej. Jednak to nie jedyny warunek stawiany przez ZUS – prawo do renty przysługuje jedynie osobom, które mają wymagany okres składkowy i nieskładkowy. Ponadto ZUS może przyznać rentę pod warunkiem, że niezdolność do pracy powstała w okresie składkowym/nieskładkowym lub w terminie do 18 miesięcy po jego ustaniu. Czym są okresy składkowe i nieskładkowe oraz na jakiej podstawie ZUS orzeka niezdolność do pracy?
Okresy składkowe a nieskładkowe – czym się różnią?
Okresy składkowe dotyczą m.in. zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, przebywania na zasiłku macierzyńskim czy odbywania służby wojskowej. Jak można się domyślać, w trakcie tych okresów osoba podlega oskładkowaniu ZUS – czyli od wynagrodzenia lub zasiłku potrącane są składki na ubezpieczenia społeczne.
Natomiast do okresów nieskładkowych – czyli takich, w których osoba nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne – zaliczamy m.in. przebywanie pracownika na zwolnieniu lekarskim, pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego, naukę na studiach, studia doktoranckie i asystenckie studia przygotowawcze. Pełną listę okresów nieskładkowych zawiera art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (z dn. 17 grudnia 1998 r.).
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy może uzyskać osoba, u której okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą:
- 1 rok, o ile niezdolność do pracy powstała przed 20 r.ż.
- 2 lata, o ile niezdolność do pracy powstała pomiędzy 20 a 22 r.ż.
- 3 lata, o ile niezdolność do pracy powstała pomiędzy 22 a 25 r.ż.
- 4 lata, o ile niezdolność do pracy powstała pomiędzy 25 a 30 r.ż.
- 5 lat, o ile niezdolność do pracy powstała po 30 r.ż.
Przy ustalaniu prawa do renty przyjmuje się, że okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 wymiaru okresów składkowych.
Na jakiej podstawie orzeka się prawo do renty chorobowej?
Rentę chorobową otrzymują osoby, które nie mogą wykonywać swojej pracy (lub jakiejkolwiek innej) z uwagi na pogorszenie stanu zdrowia. Ponadto ZUS musi ocenić, czy osoba będzie zdolna do pracy po przekwalifikowaniu, czyli zmianie zawodu na mniej obciążający dla zdrowia. Jeśli osoba składająca wniosek o rentę utraciła możliwość pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami, wówczas ZUS może orzec częściową niezdolność do pracy. Natomiast jeśli stan zdrowia wnioskodawcy nie pozwala na wykonywanie jakiejkolwiek pracy, wówczas orzeka się całkowitą niezdolność do pracy.
Prawo do renty przyznaje się na podstawie wniosku osoby zainteresowanej oraz opinii lekarza rzecznika ZUS. Specjalista ocenia niezdolność do pracy w oparciu o przeprowadzone przez siebie badanie oraz na podstawie dokumentacji medycznej dostarczonej przez wnioskodawcę. Jeśli potencjalny rencista zgłosi sprzeciw wobec orzeczenia (do 14 dni) lub Prezes ZUS zgłosi jego wadliwość (również do 14 dni), wówczas orzekaniem o przyznanie renty zajmuje się trzyosobowa komisja lekarska.
