Psychologiczne przywiązanie do „żywych banknotów” osłabło wraz z nastaniem czasów wynagrodzenia płatnego na konto bankowe. Dziś niewielu pracowników otrzymuje pensję do ręki, toteż widok „Zygmunta” nie budzi już większych emocji. Zdecydowanie bardziej wolimy korzystać z plastikowych pieniędzy, czyli kart debetowych powiązanych z naszym rachunkiem osobistym lub kart kredytowych. Jednak niegdyś pieniądz nie mieścił się w portfelu, a jego wartość zależała nie od nominału, ale od przydatności. Jakie formy pieniądza obowiązywały dawniej, a z którymi nie rozstajemy się w XXI wieku?
Pieniądz towarowy – płacidło
Jak sama nazwa wskazuje, niegdyś pieniądz pełnił jednocześnie funkcję towaru. Tym samym osoba dysponująca płacidłem mogła używać go w dwójnasób: jako zapłaty (za towar, usługę, dług, haracz itp.) oraz w przeznaczonym dla niego celu. Wartość płacidła była proporcjonalna do jego wartości użytkowej, toteż płacono narzędziami, ubraniami, materiałami, zwierzętami, przyprawami etc. Jednak takie formy pieniądza były dość niewygodne w przechowywaniu i transporcie, ponadto obie strony transakcji nie zawsze aprobowały „walutę”. Z czasem płacidło straciło wartość użytkową na rzecz bardziej praktycznych cech – niewielkiego rozmiaru, łatwości przechowywania, uniwersalności. Jako środka płatniczego zaczęto używać m.in. baryłek kruszców muszli czy kawałków materiału.
Pieniądz kruszcowy
Jak już wspomnieliśmy, z czasem towary zostały zastąpione bardziej praktycznymi środkami płatniczymi. Kruszcowe formy pieniądza miały wiele zalet – dzięki niewielkim rozmiarom mieściły się praktycznie wszędzie, były odporne na upływ czasu (nie psuły się jak żywność, nie rdzewiały i nie rozrywały jak płótno). Pieniądz kruszcowy można było również podzielić na mniejsze „nominały”. Jako środka płatniczego używano najpierw surowych baryłek, które później zastąpiono krążkami, płytkami oraz sztabkami.
Pieniądz gotówkowy
Podstawowe formy pieniądza, funkcjonujące do dzisiaj, to banknoty i monety. Pierwsze pieniądze papierowe wprowadzono w Chinach w IX wieku naszej ery, natomiast pierwsze monety pojawiły się znacznie wcześniej – w VII w. p.n.e. w Lidii (Turcja). Wartość nominalna pieniądza gotówkowego jest jedynie umowna i każdy kraj dysponuje własną walutą, prawnie obowiązującą w jego granicach. W Polsce emitowaniem pieniędzy zajmuje się Narodowy Bank Polski, który pełni rolę banku centralnego.
Pieniądz bezgotówkowy
Współczesne formy pieniądza opierają się przede wszystkim na transakcjach bezgotówkowych. Chodzi tu przede wszystkim o transakcje elektroniczne, dokonywane poprzez karty płatnicze bankomatowe, kredytowe oraz debetowe. Zaletą plastikowych kart jest wygodny dostęp do rachunku, z którego możemy pobrać większą kwotę pieniędzy. Tym sposobem nie musimy nosić „wypchanego portfela” i ograniczamy ryzyko kradzieży. Możemy zapłacić nawet za bardzo kosztowne zakupy, nie posiadając przy sobie ani grosza w postaci gotówki. Oprócz kart płatniczych do pieniądza bezgotówkowego zaliczymy także: czeki , weksle, obligacje i bony.
