Górnictwo to branża podwyższonego ryzyka, w której praca odbywa się w szczególnie trudnych warunkach. Wśród wielu zagrożeń, na które narażeni są pracownicy kopalń, najczęściej wymienia się: tąpnięcia, wyrzuty gazów i skał, wybuch metanu, wybuch pyłu węglowego, pożary, osuwiska, a także choroby spowodowane kontaktem z substancjami chemicznymi i pylistymi. Nic dziwnego zatem, że górnicy nabywają prawa emerytalne wcześniej niż w powszechnie obowiązującym wieku emerytalnym. Sprawdźmy, komu przysługują emerytury górnicze i jakie warunki trzeba spełnić do uzyskania świadczenia.
W jakim wieku górnik przechodzi na emeryturę?
Zgodnie z art. 50a Ustawy o rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych górnik nabywa prawa emerytalne w wieku:
– 55 lat, o ile spełnił poniższe warunki:
- pracował w górnictwie i pracy równorzędnej co najmniej 20 lat (kobiety) i 25 lat (mężczyźni), przy czym przynajmniej 10 lat przypadało na pracę górniczą zdefiniowaną w art. 50c ust. 1
- nie był uczestnikiem Otwartego Fundusze Emerytalnego lub zwrócił się do ZUS o przekazanie środków z OFE do budżetu państwa
– 50 lat, jeśli ma wymagany łączny staż pracy w górnictwie i pracy równorzędnej (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), z czego przynajmniej 15 lat obejmowało pracę górniczą określoną w art. 50c ust.1
Emerytury górnicze są przyznawane także bez względu na wiek, ale wówczas z dokumentacji zawodowej górnika musi wynikać co najmniej 25-letni staż pracy wykonywanej stale pod ziemią i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Emerytury górnicze a pojęcie „pracy górniczej”
Aby poprawnie zinterpretować powyższe przepisy dotyczące przyznawania emerytur górniczych, należy sprawdzić, co ustawodawca miał na myśli pod pojęciem „pracy górniczej” (art. 50c ust.1). Otóż chodzi o prace wykonywane pod ziemią, np. wydobycie kruszców i złóż, pogłębianie szybów kopalnianych, prace budowlano-montażowe, naprawy maszyn i urządzeń, dozór i kierowanie ruchem kopalń, udział w akcjach ratowniczych, praca na stanowisku maszynisty lub sygnalisty w szybach, prowadzenie zajęć instruktażowych z górnictwa pod ziemią. Ponadto „praca górnicza” odnosi się również do pracy na odkrywce (złoża występujące przy powierzchni ziemi) w kopalniach siarki i węgla brunatnego.
Jak ustalane jest prawo do emerytury górniczej?
Emerytury górnicze przysługują tym górnikom, którzy ukończyli 55 lub 50 lat oraz mają wymagany staż pracy górniczej – odpowiednio 10 lub 15 lat. Przy ustalaniu prawa do emerytury bierze się jednak pod uwagę, że w niektórych przypadkach okres pracy pod ziemią oraz w odkrywce siarki i węgla kamiennego liczy się półtorakrotnie (czyli 1,5 roku zamiast 1 roku). Dotyczy to m.in. górników pracujących przy obrabianiu i załadunku urobku, przy montażu i transporcie maszyn urabiających, przy pogłębianiu szybów oraz osób pracujących w ratownictwie górniczym.
Podczas ustalania prawa do emerytury górniczej bierze się pod uwagę okresy składkowe i nieskładkowe pracy górniczej i równorzędnej z górniczą, przy czym praca ta powinna odbywać się w co najmniej 1/2 podstawowego wymiaru czasu pracy.
